प्रदोष व्रत प्रत्येक महिनाको दुवै पक्षको त्रयोदशी तिथिमा मनाइन्छ। यस दिन भगवान शिवको नाममा व्रत बसेर पूजा गर्नाले भगवान शिव छिट्टै प्रसन्न हुनुका साथै सबै दु:ख हट्ने मान्यता रहेको छ। यस वर्षको अन्तिम प्रदोष व्रत आज पुस ६ गते मनाइँदै छ। ज्योतिषशास्त्रका अनुसार बुध प्रदोष व्रतको दिन भगवान शिवलाई दही, दूध, घिउ, चिनी, चामल, सेतो चन्दन, सेतो फूल जस्ता सेतो वस्तुले भगवान शिवलाई अभिषेक गर्नाले अशुभ दिन अन्त्य हुने मान्यता रहेको छ।
प्रदोष कालमा भगवान शिवको आराधना गर्न शास्त्रमा भनिएको छ । साँझमा सूर्यास्त हुनुभन्दा ४५ मिनेट अगाडि र सूर्यास्त भएको ४५ मिनेटलाई प्रदोष काल भनिन्छ। यस समयमा भगवान शिव निकै प्रसन्न हुने र यस समयमा गरिने पूजाले छिट्टै प्रसन्न हुने मान्यता रहेको छ।
शास्त्रमा भगवान शिवको पूजा गर्दा केही कुराको विशेष ख्याल गर्न आवश्यक रहेको बताएको छ । भगवान शिवको पूजा गर्दा महिलाले शिवलिंगलाई छुनु हुँदैन भनिन्छ । यसो गर्दा माता पार्वती क्रोधित हुन्छिन् ।
शास्त्रमा बेसारलाई निकै शुभ मानिएको छ । हरेक शुभ तथा शुभ कार्यमा बेसारको प्रयोग गरिन्छ । तर भुलेर पनि भगवान शिवलाई बेसार चढाउनु हुँदैन । यस दिन भगवान शिवलाई बेलपत्र, भांग, गंगाजल, दूध, चन्दन र भस्म आदि चढाउनुपर्छ।
भगवान शिवको पूजा गर्दा केतकी फूल, तुलसी, नरिवलको पानी, शंख जाली, कुमकुम र सिन्दूर आदि चढाउनु हुँदैन । भगवान शिवको कृपा प्राप्त गर्न प्रदोष व्रत मनाइरहनुभएको छ भने यस दिन लसुन, प्याज, मासु, मदिरा जस्ता प्रतिशोधात्मक वस्तुको सेवन नगर्नुहोस्। यसो गर्दा भगवान शिव क्रोधित हुन्छन् ।
ऋणबाट मुक्ति पाउन चाहनुहुन्छ भने प्रदोष व्रतको दिन भगवान शिवको पूजा गर्नुहोस् । यस दिन तिनीहरूलाई धूप, दीप, नैवेद्य आदि चढाउनुहोस्। साथै, जोडी सेतो फूलहरू चढाउनुहोस्। प्रदोष व्रतको दिन बाह्र ज्योतिर्लिङ्गको नाम जप गर्दा लाभ हुन्छ । यस दिन शिव पुराण र शिव स्तोत्रको पाठ धेरै फलदायी हुने मान्यता छ । यस दिन महामृत्युञ्जय मन्त्रको जप गर्नाले व्यक्तिको स्वास्थ्य लाभ हुने भनिएको छ ।
यस दिन उत्तरमुखी भएर भगवान शिव र माता पार्वतीको पूजा–आराधना गर्नुहोस् । आजको दिन आफ्नो क्षमता अनुसार कन्याहरूलाई दान गर्नुहोस्। सम्भव भएमा यस दिन गाईको सेवा गर्नुहोस् ।
