धार्मिक मान्यत अनुसार तिथि अनुसार दशैँ महिना पुष महिना सुरु भएको छ । पौष महिना सूर्य देवतालाई समर्पित गरिन्छ । यो महिनामा सूर्यदेवलाई अर्घ्य अर्पण गरी पूजा गर्ने विशेष महत्त्व छ । यस महिनामा पिण्ड दान र श्राद्धको विशेष महत्त्व रहेको छ । यस महिनामा पितृको लागि काम गर्नु शुभ मानिन्छ। पौष महिनामा सूर्यदेवको गति सुस्त हुन्छ । त्यसैले यसलाई खरमास पनि भनिन्छ । यो महिनामा शुभ र मांगलिक कार्यमा गर्न निषेध गरिएको छ ।
हिन्दु पात्रोको अनुसार पौष महिना तिथि अनुसार मंसिर २३ गते देखि पौष २३ गतेसम्म चल्नेछ । विक्रम संवत् अनुसार पौष दसौँ महिना हो । हिन्दु धर्ममा महिनाको नाम चन्द्र नक्षत्रको आधारमा राखिएको छ । पौष पूर्णिमाका दिन चन्द्रमा पुष्य नक्षत्रमा हुन्छ, त्यसैले यसलाई पौष महिना भनिन्छ।
पौष महिनामा सूर्यदेवको पूजा–आराधना गर्ने विशेष महत्त्व रहेको छ। र हिन्दु धर्ममा, आइतबार सूर्य भगवानको नाममा समर्पित छ। यस्तो अवस्थामा सूर्यदेवको पूजा गर्दा विशेष फल प्राप्त हुन्छ। आइतबार बिहान नुहाएर सूर्यदेवलाई रातो फूल, रातो चन्दन र अक्षता चढाउँदा सूर्यदेवको कृपा प्राप्त हुन्छ । अर्घ्य दिँदा सूर्य मन्त्रको जप गर्नुहोस्। जसले गर्दा व्यक्तिको इज्जत, काम, पद, प्रतिष्ठा बढ्छ।
पौष महिनाको आइतबार व्रत बसी सूर्यदेवको आराधना गर्नाले लाभ मिल्नेछ । यस दिन खानामा नुन प्रयोग गर्न निषेध गरिएको छ। यसो गर्नाले सूर्य देव प्रसन्न हुन्छन् र कुण्डलीमा सूर्यको स्थिति बलियो हुन्छ । यसले व्यक्तिको सौभाग्य बढाउँछ। पौष महिनाको आइतबार दान गर्दा पुण्य प्राप्त हुन्छ । शास्त्र अनुसार आइतबार न्यानो कपडा, कम्बल, सखर आदि दान गर्दा शुभ फल प्राप्त हुन्छ । यस्ता चिजको दानले व्यक्तिको जीवनमा सुख र समृद्धि प्राप्त हुन्छ।
पौष महिनामा सूर्यदेवलाई तिल र चामलको खिचडी चढाइन्छ । यो कार्य नियमित गर्न सक्नुहुन्न भने, आइतबारको दिन अवश्य गर्नुहोस्। यस दिन रातो र पहेँलो रंगको कपडा धारण गर्नुहोस्। यो सूर्य भगवानको मनपर्ने रंग मानिन्छ। र यसले व्यक्तिको भाग्य बढाउँछ। पौष महिनामा कुनै नयाँ काम सुरु गर्ने सोचमा हुनुहुन्छ भने खरमस अघि गर्नुस् वा खरमस पछि गर्नुस् । खरमासको समयमा कुनै पनि शुभ र शुभ कार्य शुभ मानिंदैन।
