हिन्दु धर्ममा देव उठनी (हरिबोधिनी) एकादशीको विशेष महत्व छ । धार्मिक मान्यता अनुसार कार्तिक महिनाको शुक्ल पक्षको एकादशीलाई हरिबोधिनी एकादशी भनिन्छ। यसलाई प्रबोधनी वा देवउठनी एकादशी पनि भनिन्छ। यस दिनबाट चातुर्मास समाप्त भई शुभ तथा मांगलिक कार्यको सुरुवात हुनेछ । शास्त्रका अनुसार हरिबोधिनी एकादशीका दिन ब्रह्माण्डका रचयिता भगवान विष्णु चार महिनापछि योग निद्राबाट ब्युँझिएर पुनः सृष्टिको कार्यभार ग्रहण गर्नेछन् । यस दिन भगवान शालिग्राम र माता तुलसीको विवाह हुन्छ । यस वर्ष हरोबोधनि एकादशी कार्तिक १८ गते शुक्रबार परेको छ।
एकादशी तिथि भगवान विष्णुको नाममा समर्पित छ। यस्तो अवस्थामा यस दिन विधि अनुसार भगवान विष्णु र माता लक्ष्मीको पूजा गरिन्छ । शास्त्र अनुसार हरिबोधिनी एकादशीको दिन तुलसीको पात तोड्नु हुँदैन । यस दिन के गर्ने र के नगर्ने जान्नुहोस् र जान्नुहोस् हरिबोधिनी एकादशी व्रतको नियम-
तुलसीको पात तोड्नु हुन्दैन – हरिबोधिनी एकादशीको दिन भगवान शालिग्राम र माता तुलसीको विवाह हुन्छ। यस्तो अवस्थामा यस दिन तुलसीको पात तोड्न निषेध गरिएको छ।
तामसिक वस्तुको सेवन नगर्नुहोस्- एकादशीको दिन सात्त्विक भोजन गर्नुपर्छ। यदि तपाई व्रत बस्नु भएको छैन भने यस दिन सादा खाना खानुपर्छ । यस दिन मासु, मदिरा आदिको सेवन गर्नु हुँदैन ।
चामलको सेवन नगर्नुहोस्– एकादशीमा भात खानु हुँदैन । भात सेवन गरेमा अर्को जन्ममा जीवको योनी प्राप्त हुने जनविश्वास रहेको छ । वाद-विवाद नगर्नुहोस्- एकादशी तिथिमा कसैसँग विवाद गर्नु हुन्दैन। यस दिन झगडा गर्दा माता लक्ष्मी क्रोधित हुन सक्छिन् । कसैको अपमान नगर्नुहोस्- एकादशीको दिन कसैको अपमान गर्नु हुँदैन। यसो गर्नाले देवी लक्ष्मी क्रोधित हुने जनविश्वास रहेको छ ।
एकादशीको दिन गर्नुहोस् यी काम
एकादशीको दिन दान गर्नु उत्तम मानिन्छ। एकादशीको दिन सम्भव भएमा गंगामा स्नान गर्नुपर्छ । विवाह सम्बन्धी बाधाहरू हटाउन एकादशीको दिन केसर, केरा वा बेसार दान गर्नुहोस्। एकादशीको व्रत राख्नाले धन, इज्जत र सन्तान सुखका साथै मनोकामना फल प्राप्त हुने जनविश्वास छ ।एकादशीको व्रत गर्नाले पितृले मोक्ष प्राप्त गर्ने भनिएको छ ।
